کچی مه‌هاباد

 

له‌باری، نازه‌نینی، نه‌رم و نۆڵی، دڵته‌ڕی، شادی

له‌ چاوی به‌د به‌دوور بی ئه‌ی کچی کوردی مه‌هابادی

 

له‌ جوانی دا، له‌ پاکی دا، نیه‌ هاوتات و نازانم

فریشته‌ی ئاسمانی، یانه‌ په‌روه‌رده‌ی په‌ریزادی ؟

 

سه‌ری کوڵمت گه‌شه‌ هه‌ر وه‌ک گوڵی کوێستانی کوردستان

له‌ به‌ر به‌ژنت ده‌بێ سه‌ر دانوێنێ خه‌ڵفی شمشادی

 

دڵی سه‌د عاشقت کرده‌ نیشانه‌ی تیری موژگانت

کچی کوردی له‌ تیر ئاوێتنا مه‌علوومه‌ ئوستادی

 

به‌ شمشێری دوو ئه‌برۆت جه‌رگی خه‌ڵکی له‌ت ده‌که‌ی دیاره‌

ده‌زانی چه‌ک له‌ کار بێنی، کچیش بی تۆره‌مه‌ی مادی

 

له‌ سوێیانت وه‌ها دێوانه‌ بووم چاومه‌ستی خوێن شیرن

له‌ قه‌ڕنی بیسته‌ما ڕه‌نگه‌ ڕه‌چاو که‌م کاری فه‌رهادی

 

ئه‌وێستا تۆ له‌ وێ دیلی ده‌سی بێگانه‌ی و ئه‌منیش

له‌ دووری تۆ ده‌کێشم ڕه‌نج و ده‌رد و داخی بێ مردای

 

زه‌مانه‌ (هێمنی) تۆی وێڵی ده‌شت و چۆڵ و سه‌حرا کرد

فه‌رامۆشی مه‌فه‌رموو، جار و باره‌ هه‌ر بکه‌ یادی

شێوه‌ڕه‌زان 1948

هیمن

قه‌ڵای نیشتمان

وه‌ته‌ن! گیان و سه‌ر و ماڵم فیدای تۆ

وه‌گیانی من که‌وێ ده‌رد و به‌ڵای تۆ

له‌ پێناوت ده‌نێم سه‌ر تا بزانی

منم ڕۆڵێکی ئازا و باوه‌فای تۆ

له‌بۆ پاراستن و حیفزی سنوورت

له‌باتی (ماژینۆ) سینگم قه‌ڵای تۆ

ده‌بێ من چۆن بژیم مه‌سروور و دڵشاد

که‌ ده‌ت بینم له‌ ده‌س بێگانه‌ دای تۆ

 

ده‌بێ که‌ی سه‌ربه‌خۆبی تۆ ؟ هه‌تا من

به‌ سه‌ربه‌ستی بکه‌م سه‌یر و سه‌فای تۆ

به‌ شینکه‌ و گوڵ سه‌راسه‌ر سوور و شینه‌

چ جوانه‌ دیمه‌نی کێو و چیای تۆ

له‌ گه‌ڵ تۆ بۆ نه‌جاتی نیشتمانت

ده‌ده‌ن(هێمن)! هه‌وڵ خوشک و برای تۆ

 

 

هیمن

فرمێسکی گه‌ش

قه‌ت له‌ دنیادا نه‌بوو بێجگه‌له‌ ناخۆشی به‌شم

مات و داماو و په‌شێو و بێکه‌س و چاره‌ڕه‌شم

سه‌رده‌مێک ئاواره‌ بووم و ماوه‌یه‌کیش ده‌سبه‌سه‌ر

نه‌مدی ڕووی ئاسووده‌یی، هه‌ر تووشی گێره‌ و قه‌ڕقه‌شم

دابی کوردی وایه‌، که‌س لاگیری لێقه‌وماو نییه‌

بۆچی سه‌رکۆنه‌ی بکه‌م لێم زیزه‌ یاری مه‌هوه‌شم ؟

تیغی بێ مه‌یلی و جه‌فای ئه‌و نازه‌نینه‌ دڵڕه‌قه‌

جه‌رکی له‌ت کردووم به‌ جارێک ئه‌نجنیویه‌ سینه‌شم

کوشتمی و شه‌ش خانی ئومێدی له‌ من گرتن حه‌ریف

مۆره‌ هه‌ڵداوێم و بێهووده‌ به‌ هیوای دوو شه‌شم

نابینی زه‌رده‌ له‌سه‌ر لێوی که‌سێ له‌م شاره‌دا

گه‌ر خه‌م و ده‌ردی دڵی خۆمیان به‌سه‌ر دا دابه‌شم

خۆشه‌ویستی گۆشه‌که‌ی ته‌نیایی هه‌ر ئه‌ژنۆکه‌مه‌

بۆیه‌ ڕۆژ و شه‌و وه‌ها گرتوومه‌ته‌ نێو باوه‌شم

نایه‌ڵێ دوژمن به‌ ڕه‌نگه‌ زه‌رده‌که‌ی من پێکه‌نێ

تا ده‌می مردن ئه‌من مه‌منوونی فرمێسکی گه‌شم

شاعیرێکی ڕاست و یه‌کڕووم و فیداکار و نه‌به‌ز

کورده‌ موحتاجی محه‌ک نیم، زێڕی بێ غه‌ل و غه‌شم

هیمن

شینی گۆران

 

هه‌ر له‌ بۆتانه‌وه‌ هه‌تا سۆران

هه‌موو سۆرانی شینه‌ بۆ گۆران

 

هه‌ر له‌ کوێستانه‌وه‌ هه‌تا گه‌رمێن

یه‌خه‌مان دادڕاوه‌ تا دامێن

 

له‌ جزیره‌وه‌ هه‌تاکوو به‌حری ڕه‌ش

نیه‌ کیژێ سه‌ری نه‌نابێ له‌ هه‌ش

 

له‌ دیاربه‌کره‌وه‌ هه‌تا ورمێ

سه‌ر به‌ قوڕ، مل به‌ کوێنه‌ نێر و مێ

 

هه‌ر له‌ که‌رکووکه‌وه‌ هه‌تاکوو سنه‌

شین و ڕۆڕۆ و فیغانی پیاو و ژنه‌

 

له‌ مه‌ریوانه‌وه‌ هه‌تا زێبار

وه‌ک زرێباره‌ چاوی کوردی هه‌ژار

 

هه‌ر له‌ زاخۆ هه‌تاکوو کرماشان

پرسه‌یه‌، ماته‌مه‌ ، به‌ خۆدادان

 

له‌ مه‌هاباد هه‌تا سلێمانی

ناڵه‌ ناڵه‌ له‌ باتی گۆرانی

 

هه‌ر له‌ بیجاره‌وه‌ هه‌تا شه‌مزین

کچ و کوڕ، لاو و پیری کورد شه‌مزین

 

له‌ شنۆوه‌ هه‌تاکوو سه‌نجابی

تووشی کوردێکی بێ که‌سه‌ر نابی

 

هه‌ر له‌ هه‌ولێره‌وه‌ هه‌تا پاوه‌

نه‌ته‌وه‌ی کورد په‌شێوه‌، تاساوه‌

 

جا چلۆن ده‌ڵ به‌ خه‌م نه‌بین، نه‌گرین

جا چلۆن کۆڕی شینی بۆ نه‌گرین

 

شاعیرێک بوو به‌ نرخ و بێ وێنه‌

بیری ڕۆشن بوو، چه‌شنی ئاوێنه‌

 

شاعیرێک بوو به‌ جه‌رگ و هه‌ڵکه‌وتوو

پێشڕه‌وی گه‌ل بوو نه‌ک له‌ گه‌ل که‌وتوو

 

تاکی که‌م بوو له‌ جوان په‌رستی دا

وه‌کوو مێو بوو وشه‌ له‌ ده‌ستی دا

 

هه‌ستی پاک، مێشکی تازه‌، بیری نوێ

شیعری پڕسۆز ، قسه‌ی به‌تام و خوێ

 

دڵته‌ڕ و خۆش خه‌یاڵ و ناسک بین

به‌ هونه‌ر، شاره‌زا، وشه‌ ڕه‌نگین

 

پێم په‌ری شیعر و مۆسیقا تۆران

بۆیه‌ بردیانه‌وه‌ سه‌رێ گۆران

 

 

 

یا خودای جوانی تووڕه‌ بوو لێمان

ئه‌و چرایه‌ی ڕه‌وا نه‌دی پێمان

 

ڕۆژگار گه‌وهه‌ری وه‌بن گڵ دا

داخی ئه‌و مایه‌وه‌ له‌ ناو دڵ دا

 

داخه‌که‌م ئه‌و بڵێسه‌ی دامرکا

که‌ خه‌ریک بوو وڵاتی ڕوونتر کا

 

ڕۆیی گۆران ـ ی خۆشه‌ویست ڕۆیی

شین و ڕۆڕۆی گه‌لی نه‌بیست و ڕۆیی

 

ڕۆیی بێ وه‌ی گه‌لی بگا به‌ مراد

ڕۆیی بێ وه‌ی ببینێ کورد ئازاد

 

ڕۆیی ئاواتی برده‌ بن گڵی ڕه‌ش

ڕۆیی کورد ماوه‌ بێ که‌س و بێ به‌ش

 

حاجی، گۆران و پیره‌مێرد مردن

«داخه‌که‌م کوردی ئێمه‌ هه‌ر کوردن»

 

کوردن و تووشی ڕۆژی ته‌نگانه‌ن

مه‌ردن و دیلی ده‌ستی بێگانه‌ن

 

مه‌هاباد 1962

 

 

هیمن

شه‌وگاری ته‌نیایی

 

هه‌تا نێڵه‌ی نه‌یه‌ ئاورگی دڵ، چه‌م پڕ له‌ نه‌م نابێ

هه‌تا نه‌م دا نه‌بارێ تینی ئه‌م ئاورگه‌ که‌م نابێ

 

له‌ناو ئاورینگ و ئاونگا شه‌وم ڕاده‌برێ بێ هه‌مده‌م

به‌ڵێ شه‌وگاری ته‌نیایی به‌بێ فرمێسک و خه‌م نابێ

 

سته‌مکاری منی دوور خسته‌وه‌ له‌و یاره‌ شیرینه‌م

ئیتر من چۆن ڕقی زۆرم له‌ ئازار و سته‌م نابێ ؟

 

ئه‌وی سه‌ربه‌رزه‌ له‌م وێرانه‌دا تووشی خه‌م و ده‌رده‌

چیای سه‌رکه‌ش ببینه‌ قه‌ت سه‌ری بێ هه‌ور و ته‌م نابێ

 

له‌ ناو ده‌ریای خه‌یاڵم دیمه‌وه‌ من گه‌وهه‌ری نایاب

هه‌مه‌ گه‌وهه‌ر، ئیتر چاوم له‌ دینار و دره‌م نابێ

 

وه‌ره‌ ناو باوه‌شی گه‌رم و گوڕ و پڕ تاسه‌ و مه‌یلم

ڕه‌دیفیش تێک بچێ پێم خۆشه‌ من ده‌ستم له‌ مه‌م دابێ

 

وه‌ره‌ با هه‌ڵمژم ئه‌و لێوه‌ شیرینه‌ت‌ به‌ که‌یفی خۆم

له‌ پاش ئه‌و تاڵییه‌ با من ده‌مێک شه‌کرم له‌ ده‌م دابێ

 

په‌له‌ت بێ، چاوه‌ڕێتم، زوو وه‌ره‌، به‌س خۆت بخافڵێنه‌

هه‌زار جار « هێمن»یش بم بۆ ویسالت چۆن په‌له‌م نابێ؟!

 

 

هیمن

شه‌و و شه‌یتان

 

ئه‌ستێره‌ یه‌ک یه‌ک ڕاخوشین

ڕه‌ش هه‌ڵگه‌ڕا ئاسمانی شین

هه‌ورێک شۆڕابه‌ی به‌رداوه‌

ده‌ڵێی له‌ قیریان وه‌رداوه‌

تاریکانه‌، شه‌وه‌زه‌نگه‌

وڵات بێ هه‌ست و بێ ده‌نگه‌

گوڕستانی خامۆشه‌ شار

تێیدا نه‌ماوه‌ زینده‌وار

نه‌ ڕاده‌ژێ گه‌ڵای دارێک

نه‌ دێ هه‌ستی پێی ڕێبوارێک

هه‌رچی کۆڵان و شه‌قامه‌

ده‌ڵێی کاولاشی به‌سامه‌

دنیا ده‌ریای بێ شه‌پۆڵه‌

لاو داماوه‌، جێژوان چۆڵه‌

په‌رده‌ی کۆشکان دادراوه‌

ڕۆچنه‌ی کۆختانیش گیراوه‌

له‌ تالار و سه‌ر سه‌رایان

بڕا تروسکه‌ی چرایان

شه‌می سه‌رچاکیان لابردن

مردووش هێنده‌ی دیکه‌ مردن

دامرکا، بوو به‌ ژیله‌مۆ

له‌ ناو ئاگرداندا پشکۆ

ژیان ڕوو گرژه‌ و مچ و مۆڕ

دێ بۆنی کفن و تات و گۆڕ

شه‌و زرینگاوه‌، ڕاشکا

شه‌یتان سامی له‌ خوا شکا

که‌ڵپی خوێناوی گڕ کردن

فریشته‌ی پشووبڕ کردن

خه‌م و خه‌فه‌ت داده‌بێژێ

شادی و ئازادی ده‌نێژێ

داسی مه‌رگ و نه‌مان ده‌سوێ

هه‌و‌ه‌ڵ گه‌وزی داوێته‌ کوێ ؟

دێن و ده‌چن به‌ ئه‌سپایی

له‌ چوارچرا چه‌ند تارمایی

خێوی شه‌و و خودای شه‌ڕن

بێچوه‌ شه‌یتانی به‌دفه‌ڕن

ئاخ، دیسان سێداره‌ چه‌قی

کوردی چوه‌ بن له‌سه‌ر هه‌قی

له‌پڕ ده‌نگێکی نێرانه‌

نرکه‌ی کوڕانه‌ و شێرانه‌

په‌رده‌ی بێده‌نگی دادڕاند

خه‌واڵووی له‌ خه‌و ڕاپه‌ڕاند

خه‌ڵک هه‌مووی ئه‌و ده‌نگه‌ی بیست

ده‌یگوت پێشه‌وای خۆشه‌ویست :

که‌ من مردم کورد نامرێ

ده‌س له‌ خه‌بات هه‌ڵناگرێ

هارووژا وه‌کو پووره‌ی هه‌نگ

(مه‌هاباد) گۆڕخانه‌ی بێده‌نگ

 

له‌ ده‌ور و به‌ری چوارچرا

هه‌زاران سه‌ر له‌ قوڕ نرا

کام نازداری شۆخ و جوانه‌

دای له‌ خم لکی کۆڵوانه‌

له‌ چاوی کیژی مل به‌ کوێن

به‌ خوڕ ده‌هات فرمێسکی خوێن

شۆڕه‌لاو هاته‌ کۆڕی شین

ئه‌ویش سۆرانی کردن شین

پیره‌پیاو بانگ ده‌کا ڕۆڵه‌

له‌بیر نه‌که‌ن تۆڵه‌، تۆڵه‌ !

تێکڕا ده‌ڵێن درشت و ورد :

کورد نه‌مرد، پێشه‌وا نه‌مرد

با ته‌رمیشی بخرێته‌ بن گڵ

چۆن یادی ده‌رده‌چێ له‌ دڵ ؟!

شاد به‌ ئه‌ی پێشه‌وای نه‌مر

هه‌تن ڕۆڵه‌ی ئازا و خوێنگر

بۆ فیداکاری ئاماده‌ن

ڕێگای ڕاستی تۆ به‌ر ناده‌ن

په‌ڕکووری ڕق ئه‌ستووره‌ کورد

له‌سه‌ر تۆڵه‌ی تۆ سووره‌ کورد

کچ و کوڕ و ژن و پیاوی

ده‌کا خه‌باتی خوێناوی

تا مافی ڕه‌وای ده‌ستێنێ

ئاواتی تۆ وه‌ده‌ست دێنێ

8،1،1351

هیمن

شه‌نگه‌بێری

 

شه‌نگه‌بێری! ساڵی ساڵان له‌ کوێستانێ، له‌به‌ر مه‌ڕی

بۆ مه‌ڕ دۆشین هه‌ڵت ده‌کرد ئه‌و باسکی سپی مه‌ڕمه‌ڕی

له‌به‌ر هاڕه‌ی گۆبه‌رۆک و گواره‌ و کرمه‌ک و ژێرچه‌نه‌

نیوه‌ڕۆیه‌ له‌به‌ر بێرێ کۆڕی مه‌ڕی ڕاده‌په‌ڕی

 

که‌ ئێواران که‌زیه‌ت ده‌کردن سێ به‌نگی و چاوت ده‌ڕشت

به‌و که‌زی و چاوه‌ نه‌رمانه،‌ بێ ڕه‌حمانه‌ شوانت ده‌کوشت

شه‌نگه‌بیزا به‌ سروه‌با سوژده‌ی ده‌برده‌ به‌ر به‌ژنت

ئاخر تۆش هه‌وای کوێستانی ئه‌و کوردستانه‌ت هه‌ڵده‌مژت

 

چێشه‌نگاوان له‌ ده‌راوان که‌ خۆت لێ ده‌کرد پێ خاوس

به‌ له‌نجه‌ و لاری کیژانه‌ت شه‌رمه‌زار ده‌بۆوه‌ تاوس

ئاهه‌نگی ژین و شادی بوو به‌یانی که‌ تێکه‌ڵ ده‌بوو

شمشاڵی من، خرمه‌ی بازن، گرم و هۆڕی مه‌شکه‌ی گاوس

 

شه‌نگه‌بێری گراوی خۆم، وێنۆسی جه‌ماڵ و جوانی !

ئێستاش پاڵێنێ وه‌ک جاران له‌ شوان و مێگه‌ل ده‌ڕوانی ؟

وا من پێشمه‌رگه‌م ده‌جه‌نگم بۆ وڵاتی له‌ تۆ شیرنتر

نه‌م ده‌دا به‌ ته‌ختی شایی ده‌نا به‌رده‌بێری شوانی

 

ڕاسته‌ تۆ جوانی، له‌باری، نازداری، شۆخی، نه‌شمیلی

کوڵمت گه‌شترن له‌ گوڵ و، خاڵت ڕه‌شترن له‌ زیلی

جیابوونه‌وه‌ت ده‌رده‌، به‌ڵام تۆش ده‌زانی تامی نیه‌

ژوان و شه‌و ڕاو و دڵداری، ڕاز و نیازی به‌ دیلی

 

 

 

زۆری نه‌ماوه‌ بێته‌ به‌ر نه‌مامی هه‌وڵ و خه‌باتم

له‌ داگیرکه‌ر پاک بێته‌وه‌ خاکی پیرۆزی وڵاتم

چه‌ک داده‌نێم، گۆچانه‌که‌ی جارانم هه‌ڵده‌گرمه‌وه‌

تۆ هه‌ر بێری به‌، من هه‌ر شوان، فریشته‌ی تاسه‌ و ئاواتم

 

 

هیمن